Özgüven, basitçe tanımlamak gerekirse, insanın kendisine yapabileceklerine duyduğu güven ve kendisini sevme kapasitesidir.
Ebeveynler Açısından Çocuk Özgüveni
Anne babalar sıklıkla ergen ya da ilkokulda okuyan çocuklarının özgüvenlerini nasıl geliştireceklerine dair sorular sorarlar. Aslında bu sorunun cevabı, pek çok konuda olduğu gibi bebeklik döneminde aranmalıdır. Öz güven, erken bebeklik döneminde temelleri atılan bir kavramdır.
Peki bir çocuğun özgüvenli olduğu nasıl anlaşılır?
– Bazı kişiler, sınırsız, kurallara uymayan ve yerinde durmakta zorlanan çocukları, ”Öz güveni yüksek’ gibi algılamaktadır. Bu yanlış bir algıdır.
-Bazen de, sessiz ve sakin yapılı bir çocuk kendine öz güveni yok şeklinde bir etiket almaktadır. Bu da, en az yukarıdaki örnek kadar yanlış bir etiketlemedir.
Özgüveni olan bir çocuk, basitçe; kendi yaptıklarının arkasında durabilen, kendisini sevebilen, kendisine saygı duyabilen bir çocuktur. Diğerlerinin kendisine olan bakış açısından çok, kendi bakış açısı önemlidir. Yani, bir arkadaşı kendisiyle oynamadı diye oturup ağlamak yerine, çözüm üretmek ve başka biriyle oynamak gibi seçenekler arar. Dolayısıyla özgüveni yüksek çocuk, dışarıya daha az bağımlı çocuktur diyebiliriz.
Peki anne babalar özgüveni yüksek bir çocuk yetiştirmek için neler yapabilirler?
Özgüven ve Bağımsızlık
Özgüvenin bağımsızlıkla bağlantılı olduğunu söyledik. Bir çocuk, ne kadar kendi başına karar vermesine izin verilir, ne kadar birey olarak yetiştirilirse özgüveni de o kadar yüksek olacaktır. Bu kararlar elbette, hangi okula gideceği ya da arkadaşlarıyla kaça kadar oynayacağı gibi büyük kararlar olmayacaktır. Fakat, ne giyeceği ne renk giysi alacağı, hangi oyuncakla oynayacağı gibi kararlar almak, bağımsızlaşmak, kendi başına bir şeyler yapabileceğini kanıtlamak açısından yararlı olacaktır. Eğer çocuk; bu kararlarından ötürü yargılanırsa kendi seçimlerine olan güveni azalır. Örneğin, ”bu kazağı giyme, pantolonuna uyum sağlamıyor” demek yerine ‘bu seçimini de çok beğendim, fakat bir alternatif daha var’ demek çok daha yapıcıdır.
Çocuklarda Özgüven Nasıl Gelişir
Bunun yanı sıra, hatalara karşı gösterdiğiniz tepkiler de öz güven gelişimi açısından önemlidir. Her hatasında ya da istemediğiniz bir davranışı her yaptığında ”Eğer böyle yapmaya devam edersen seni sevmeyeceğim” gibi koşullu cümleler kurarsanız, çocuğunuz onu bir koşula bağlı sevdiğinizi düşünecektir. Bu da, kendine olan güvenini önemli ölçüde zedeleyecek, hata yapmamak konusunda oldukça titiz olacak, ve sonuçta onu kaygılı bir kişi haline dönüştürecektir.
Çocuklar İçin Ebeveynler Rol Modeldir
Başka bir temel nokta ise, çocukların yine anne babalarını rol model almasıdır. Bu, özgüven gelişiminde dikkat edilmesi gereken bir noktadır. eğer siz, küçük hatalarınız için kendinizi suçluyor, yaptığınız işlere güvenmiyor ve kendinize başkalarından az değer veriyorsanız, çocuğunuz bunu kopyalar. Bu yüzden, sizin de kendi hatalarınıza olan toleransınız oldukça önemlidir.
Özgüven gelişiminde başka bir önemli nokta, çocuğun doğuştan getirdiği huyları ile de ilintili olduğudur. Çevresel faktörler ve yetiştirme tutumlarınız oldukça önemli olmakla birlikte, kimi çocuk kendine güvendiğini çok daha rahat hareketlerle gösterebilirken kimi çocuk bunu daha zor ifade edebilir. Bu noktada, çocuğunuzu zorlamanız ona yine”Eğer kendimi gösteremezsem sevilmeyeceğim” düşüncesini ortaya çıkarabilir.
Dolayısıyla çocuğunuzu özgüvenli yetiştirmenin temeli, onu olduğu gibi kabul etmeniz, hatalara olan toleransınız, kendinize verdiğiniz değer ve saygınızı ortaya koyuşunuzla yakından ilişkilidir.
