Çocukların öğrenmesi sebep-sonuç ve tekrar ile gerçekleşir. Vurma, ittirme, atma ilk zamanlarda çocuğun bir oyunu olabilmektedir. Ancak kendine ve başkalarına zarar verici olmaya başladığında bu davranışlar oyun olmaktan çıkar. Bu noktada ebeveynlerin tutumu çocuğun davranışını şekillendirmede büyük önem taşır.
Ebeveynlerin vurma davranışına verdikleri ilk tepkisel sonuç çocukta yararlı bir etki bırakmamaktadır. Çocuğun vurma davranışına sert bir tepki vermek , o davranışı o an için durdurabilir ancak davranışın değişmesine yardımı olmamaktadır. Çocuğunuzun davranışını yeniden şekillendirmek veya değiştirmek için çocuğunuza neleri yapması gerektiğini öğretmek, neleri yapmaması gerektiğini söylemekten daha etkilidir.
Çocuğunuzun vurduğunu gördüğünde, onun bu davranışını gözlemleyin ve vurmak yerine yapabileceği bir alternatif davranışını ona sunun, öğretin.
Çocuğunuzun agresif davranışını değişimlemek için aşağıdaki basamaklardan yardım alabilirsiniz:
- Davranışı Durdurun. Çocuğunuzun vuracağını ve vurduğunu gördüğünüzde anda onu ortamdan alın veya ellerini sıkıcı tutun. Çocuğunuzla göz kontağı kurarak ‘Dur’ deyin. Buradaki ses tonunuzun kararlı ancak öfkeli olmaması önemlidir.
- Kontrolde ve Sakin Kalın. Çocuğunuzun olumsuz davranışına verdiğiniz tepkileri, çocuğunuza bu davranışları kullanmasında model olmaktadır. Bu sebeple sizin de tepkilerinizi kontrol ediyor olmanız, uygun şekilde olumsuz duygularınızı ifade ediyor olmanız önemlidir.
- Duygusunu Anlayın- İfade Edin ve Davranışının Durdurulmasını Açıklayın. Zaman zaman çocuklar oyun içerisinde vurma davranışını sergileyebilmekte ancak bir çok çocukta öfkelendiklerinde, sıkıntıda olduklarında bu tepkiye başvurmaktadırlar. Çocuğunuzun o anda hissettiği duyguyu ona ifade edin(Şuanda kızdığını görebiliyorum), ancak vurmanın kabul edilir olmadığını da iletin(Şuanda öfkelisin, öfkelenmeni anlıyorum ancak vurmak uygun değil. Vurduğunda kişinin acı acıyor).Ayrıca çocuğunuza ellerinin vurmak yada başkalarının canını acıtmak için olmadığını da anlatabilirsiniz.
- Ne Yapması Gerektiğini Söyleyin ve Gösterin. Çocuğunuzun vurma davranışını gözlemlediğinizde bu durumu ona yeni olumlu bir davranış öğretmek için bir fırsat olarak değerlendirin. Çocuğunuzun öfkesini, üzüntüsünü sözcükler, farklı yollar (yardım isteme, yazı yazma, sanat vb.) ile ifade etmeyi öğrenmesi gerekebilir. Çocuğunuza olumlu şeyleri nasıl takdir edildiğini de gösterebilir, “Çak” yapmayı, “Bravo”, ”Harika” gibi takdir kelimelerini öğretebilir, uygun durumları fark etmesine yardım ederek kullanımını arttırabilirsiniz.
- Olumluyu Hemen Takdir Edin. Çocuğunuzun taklit ederek veya kendiliğinden gerçekleştirdiği olumlu davranışlara odaklanın, onları fark etmeye çalışın. Olumlu davranışları gördüğünüz anda da hemen çocuğunuzu takdir edin. Takdir ettiğiniz davranışı da çocuğunuza söyleyin (kitaplarını çok özenli kaldırdın bu çok hoşuma gitti).
Aile üyeleri arasında vurma davranışına olan yaklaşımın benzer olması, davranışın değişimi açısından büyük bir önemi vardır.
Çocuğunuzun vurma davranışını gözlemlediğinizde önce ona bir uyarı verin ve vurmaya devam ederse ki sonucunu ona hatırladın. Devam ettiğinde oyunundan/durumdan onu çıkarın ve sakinleşene kadar bekleyin. Ona ilk uyarıyı verdiğinizde çocuğunuzun kendini kontrol edebilme becerisini geliştirmesine fırsat tanımış olursunuz. Ancak uyarınızı kesinlikle davranışın devam etmesi ile uyguladığınıza dikkat edin.Eğer uygulamalarınızın yeterli olmadığını, yolunda gitmeyen bir şeylerin olduğunu hissediyorsanız bir psikologdan yardım almanız faydalı olacaktır.
Çocuğunuzun vurma davranışını ve duygularını-düşüncelerini uygunsuz bir şekilde ifade etmesini göz ardı ettiğinizde, kısa süre içerisinde vurma davranışı yerleşecektir. İleri ki zamanlarda bir davranış bozukluğu haline gelebilir, akranları ile olan sosyal ilişkilerinde sıkıntılara sebep olabilir.
