Otizmli çocuklar ve iletişim davranışları

Psikolog ve Dil ve Konuşma Terapisti Çağdaş Karsan otizmli çocuklar ve iletişim davranışları konusunda bilgiler verdi.
Göz takibinin olması, bedenini kullanması ve ses çıkarması bebeğin ilk iletişim davranışlarındandır.

Bebeğin göz takibinin olması:

Bebeklerde görsel-motor sistemin olgunlaşması 3.5. ayda gerçekleşir. Bebek böylelikle iletişim için göz kontağı kurmaya başlar.

Otizmli çocuklar ise;

• Belli nesnelere sürekli bakabilir ya da bir nesnenin tümüyle ilgilenmek yerine bir parçasına takılıp kalabilirler.
• Göz teması yerine geometrik modelleri tercih ederler.
• Yönerge ile göz teması kursalar bile görmemezliktem gelir gibi görünebilirler.
• İnsanlarla göz teması kurmak yerine geometrik modelleri/kalıpları tercih ederler; ya da ebeveynin yönergesi ile göz teması kursalar bile görmemezlikten geliyor gibi görünürler.
• Göz teması sorunu otizmli çocukların dünyayı anlamalarında ve iletişim kurmalarında problem yaratır.

Bebeğin babıldaması:

Bebeğin çevresinde konuşulan dilin seslerine duyarlı hale gelmesi bebek 7 aylıkken gerçekleşir.
Otizmli çocuklar ise;

• Kendilerine yöneltilen konuşma seslerine ilgi göstermeyip hiç duymuyormuş gibi davranırlar.
• Bazı sesleri çıkarsalar dahi bu sesleri iletişim amaçlı olarak ve/veya sıra alarak çıkarmazlar.
• Ebeveynlerinin kendilerine yönelik olarak söyledikleri kelimeleri ve çıkardıkları sesleri tekrar etmek için çaba göstermezler veya az çaba gösterirler.

Bebeğin jestleri:

Bir bebek istediği bir şeyi belirtmek için 9. aydan itibaren uzanma davranışı gösterir. Zamanla bütün vücudunu kullanarak nesneye yönelir. Bebek jestlerini kullanarak ebeveyni ile bir iletişim içerisine girer.
Otizmli çocuklar ise;

• Jest kullanmak yerine ”yönlendirme” denilen farklı bir yöntem ile istediklerini belirtirler. Örneğin yetişkinin elini ya da kolunu o nesneye doğru iterek bir şey isterler, yani yetişkin ile iletişime girmezler ve onları sadece bir araç olarak kullanırlar.

Çocuklarda dil gelişimini hangi değişkenler önceler?

Motor taklit, ortak dikkat ve sembolik oyun çocuklarda dil gelişimini önceleyen değişkenlerdir.

Motor taklit becerisi: Motor taklit becerisi için; çocuğun dikkatini karşısındaki kişiye yönlendirmesi ve o kişinin davranışının zihinsel temsilini oluşturması gerekir.
Otizmli çocuklar ise;

• Motor taklit konusunda değişen oranlarda sorun yaşarlar. Mesela; el sallama davranışını taklit ederken elini kendi yüzüne doğru döndürebilir.

Ortak dikkat: Ortak dikkat; dil gelişimi ile ilişkilidir ve çocuğun dikkatinin kendisi, etkileşim halinde olduğu kişi ve nesne arasında düzenlemesi olarak tanımlanabilir.
Otizmli çocuklar;

• Etkileşim içerisinde bulunduğu kişinin herhangi bir nesne ya da olaya bakması için çabalamaz ve onun ilgilendiklerine karşı bir tepki göstermez.

Sembolik oyun: Otizmli çocuklar

• İşlevsel ve sembolik oyun oynamada zorluk yaşarlar.